Kobiety w walce z terroryzmem

W ostatnich latach można zaobserwować, że kobiety odgrywają coraz większą i ważniejszą rolę w przemyśle filmowym oraz jego produkcjach. Coraz częściej świat przedstawiany przez twórców seriali i filmów jest widziany z kobiecej perspektywy m.in.: serial o kobiecym więzieniu Orange is the new black, czy też film Grawitacja opowiadający o osamotnionej astronautce. Jednak w tym tekście chcę przedstawić dwie bohaterki, które zajmują się profesją generalnie kojarzoną z mężczyznami: oficer śledczy CIA. Chodzi, mi  o postać Carrie Mathison z serialu Homeland oraz Mayi Lambert z filmu Zero Dark Thirty.

 

Homeland miał swoją premierę tuż po bardzo szczególnym dla Amerykanów momencie, jakim była 10 rocznica zamachów na World Trade Center i Pentagon. Również jego tematyka jest mocno związana z tym co stało się po 11 września, czyli z interwencją wojsk USA w Afganistanie i Iraku oraz tropieniem odpowiedzialnych za ten zamach terrorystów. Głównym wątkiem serialu jest historia odnalezionego po latach niewoli podoficera amerykańskiej armii, Nicolasa Brody’ego, oraz wiążące się z tym wydarzeniem podejrzenia Carrie Mathison, cierpiącej na zaburzenie psychiczne oficer CIA, o to że Brody został zwerbowany przez terrorystów i jego celem po powrocie do Ameryki jest dokonanie zamachu. Homeland ukazuje również metody pracy CIA, w szczególności uważane przez wielu za kontrowersyjne ataki dokonywane przez drony oraz panujące wewnątrz niej relacje, a także powiązania z rządzącą administracją.

Natomiast film Zero Dark Thirty w sposób bardzo realistyczny i przejmujący pokazuje jak miały wyglądać poszukiwania osób odpowiedzialnych za zamach z 11 września, w tym „Wroga numer jeden”- Osamy bin Ladena (według twórców filmów wydarzenia pokazane w filmie zrekonstruowano na podstawie relacji świadków). To właśnie Maya Lambert jest agentką CIA, która nieustannie od 1999 roku zajmowała się gromadzeniem informacji i poszukiwaniami przywódcy Al Kaidy. Jak wiemy z historii, „Wróg numer jeden” został zabity podczas akcji Navy Seals dopiero w maju 2011 roku. Film Kathryn Bigelow wzbudził na całym świecie wielkie kontrowersje w związku przedstawieniem tortur zarówno fizycznych, jak i psychicznych, stosowanych przez CIA za rządów prezydenta G.W. Busha.

Elementem wspólnym serialu i filmu oprócz walk z islamskim terroryzmem są postacie głównych bohaterek, agentek CIA. Do tej pory tego typu role były zarezerwowane wyłącznie dla mężczyzn - wspomnieć należy tutaj postacie Jasona Bourne, Ethana Hunta, czy też najsłynniejszego szpiega świata, czyli agenta 007 Jamesa Bonda. Natomiast kobiety w tych „męskich filmach” grały zazwyczaj piękne femme fatale, których zadaniem było uwiedzenie dzielnego agenta, a potem zapędzenie go w sidła zła lub też jako piękne tło dla przystojnych i niebojących się śmierci agentów. Natomiast w zaprezentowanych przeze mnie produkcjach rola kobiet została odwrócona o 180 stopni - teraz to one są odpowiedzialne za bezpieczeństwo USA i aby wykonać swoją pracę muszą pokonać wiele przeciwności, takich jak brak zaufania ze strony przełożonych i współpracowników czy też fizyczne ograniczenia. Dlatego też  przedstawione bohaterki muszą wykazać się niezwykłą siłą charakteru, niezłomnością, a także sprytem i podstępem. Swoje słabości fizyczne - bo ani Carrie ani Maya nie są sportsmenkami - nadrabiają wielką inteligencją, a czasami również kobiecym wdziękiem i intuicją. Warto też zauważyć, że te agentki CIA, oprócz tego że muszą ryzykować dla swojej ojczyzny własne zdrowie oraz życie muszą również odłożyć na później lub zrezygnować całkowicie z możliwości założenia rodziny. Oczywiście zdarzają się im również momenty załamania, jednak ostatecznie zawsze znajdują wystarczająco dużo samozaparcia, aby pokonać chwile zwątpienia i z powrotem wrócić do wykonywanej misji.

 Interesujący jest też cały kontekst sytuacyjny w jakim przyszło działać Carrie i Mayi. Jak już wspominałem świat służb wywiadu oraz wojskowości wciąż pozostaje bardzo konserwatywny i powoli akceptuje zachodzące w nim zmiany, takie jak rosnącą rola kobiet. Natomiast środowisko z jakim muszą walczyć główne bohaterki jest co do zasady wobec nich sceptyczne i tym większa jest niechęć, czy wręcz odraza przesłuchiwanych terrorystów. Fakt, iż to właśnie kobieta przesłuchuje, a czasem też osobiście nadzoruje tortury podejrzanego, jest dla radykalnego muzułmanina dodatkowym upokorzeniem. Jest to też zderzenie dwóch całkowicie odmiennych kulturowo światów, które mają zupełnie inne pojęcie i wyobrażenie na temat roli jaką powinna pełnić w rodzinie i społeczeństwie kobieta.

 W tym miejscu należy wspomnieć o grze aktorskiej Claire Danes (Carrie) oraz Jessici Chastain (Maya), które idealnie wcieliły się w grane przez siebie postacie ukazując ich złożoność oraz silne charaktery. Ich praca została doceniona nie tylko przez widzów na całym świecie, ale również przez kapituły przyznające najważniejsze nagrody w przemyśle filmowym i telewizyjnym. Claire Catherine zdobyła dwukrotnie Złoty Glob, natomiast Jessica Chastain zdobyła jednego Złotego Globa oraz była nominowana do Oscara.

Po pierwszych latach szoku i niedowierzania spowodowanych zamachami z 11 września, walka ze światowym terroryzmem z linii bardzo płynnego i często niedookreślonego frontu dostała się na ekrany kin i telewizorów. Jednak w przeciwieństwie do filmów dotyczących II wojny światowej czy wojny w Wietnamie, w najnowszych produkcjach, a przede wszystkim w Homeland i Zero Dark Thirty, pojawiły się kobiety, które odgrywają istotną rolę w konfrontacji z islamskim terroryzmem. Jest to wyraźny dowód na to jak teksty kultury popularnej, takie jak filmy i seriale telewizyjne odbijają zmiany ról społecznych  i kulturowych  kobiet i mężczyzn we współczesnej Ameryce.

Kuba Serafin