NHL - sto lat na łyżwach

          19 grudnia 1917 roku w Montrealu hokejowa drużyna Wanderers podejmowała Toronto Arenas. Pierwszą bramkę już po minucie strzelił obrońca zespołu z Quebecu Dave Ritchie, a spotkanie zakończyło się wynikiem 10-9 dla gospodarzy. Mniej więcej w tym samym czasie w Ottawie miejscowi Senators musieli uznać wyższość Montreal Canadiens, którzy wygrali 7-4. W tych dwóch meczach nie byłoby pewnie nic niezwykłego, gdyby nie to, że w ten sposób swoją działalność rozpoczęła National Hockey League.     

            Oficjalnie NHL została utworzona 26 listopada 1917 roku w miejsce National Hockey Association. Była to zaledwie jedna z dwóch działających wówczas organizacji profesjonalnego hokeja w Ameryce Północnej; zwycięzca rozgrywek miał prawo rywalizować z triumfatorem Pacific Coast Hockey Association (PCHA) o główne trofeum sezonu – Puchar Stanleya. Taki system można uznać za zalążek obecnego formatu, w którym mistrz Zachodu mierzy się z najlepszą drużyną Wschodu. W inauguracyjnym sezonie lepsi okazali się członkowie NHL; zespół Toronto Arenas w pięciomeczowej serii pokonał Vancouver Millionaires. W 1922 roku do stawki włączyła się inna organizacja z Zachodu -  Western Canada Hockey League (od 1925 r. funkcjonująca jako Western Hockey League – WHL), która została jednak rozwiązana cztery lata później. Wcześniej, bo w 1924 roku, istnieć przestała PCHA, co od 1927 roku pozwoliło drużynom NHL na bezpośrednią, wewnętrzną rywalizację o Puchar Stanleya. 

            Początki wcale nie były łatwe. W momencie utworzenia w skład NHL wchodziły tylko cztery wspomniane zespoły. Jednak po czterech pierwszych meczach pożar całkowicie pochłonął Montreal Arenę – miejsce spotkań Wanderers, co spowodowało rozwiązanie drużyny. Podczas drugiego sezonu świat ogarnęła epidemia hiszpanki, w związku z czym po raz pierwszy w historii istnienia NHL nie rozegrano turnieju finałowego. Rok później dokonało się pierwsze rozszerzenie ligi, do której dołączył zespół Quebec Bulldogs (później znany jako Hamilton Tigers), a Arenas zmienili nazwę na St. Patricks. W 1924 roku do rozgrywek włączono Montreal Maroons oraz pierwszą drużynę z USA - Boston Bruins. Wówczas władze NHL zrozumiały, że jedynym sposobem zwiększenia zainteresowania hokejem jest ekspansja na południe. Rok później w Pittsburghu utworzono zespół Pirates, a Hamilton Tigers relokowano do Nowego Jorku, gdzie drużyna występowała jako New York Americans.         

oryginalny Puchar Stanleya z XIX wieku

    

Puchar Stanleya w obecnej postaci

  

 Po rozwiązaniu WHL jej udziały i kontrakty zostały wykupione przez NHL. Z nowych zawodników liga sformowała trzy drużyny na terenie Stanów Zjednoczonych – Chicago Black Hawks (od 1986 roku Blackhawks), Detroit Red Wings i New York Rangers. W tym samym czasie zespół z Toronto zmienił nazwę na Maple Leafs, pod którą występuje do dzisiaj. Amerykańskie organizacje na początku następnej dekady przyćmiły niektórych z powołanych wcześniej rywali. Od tego momentu liga zyskiwała na znaczeniu i popularności w USA, choć nie mogła się równać z MLB, czy nawet utworzoną sześć lat wcześniej NFL.          
            Po rozszerzeniach przyszedł czas na ograniczenia. W 1931 roku rozwiązano Philadelphia Quakers (wcześniej Pittsburgh Pirates), a kilka lat później istnieć przestała drużyna St. Louis Eagles, wcześniej znana jako Ottawa Senators. W 1938 roku zniknęła drużyna Montreal Maroons, zdobywca Pucharu Stanleya w latach 1926 i 1935. W 1942 rozwiązano zaś Americans, którzy zawsze stali w cieniu lokalnych rywali – Rangers. Wtedy też rozpoczęła się trwająca 25 lat era Original Six.       

            Okres, w którym rywalizowały ze sobą drużyny Canadiens, Maple Leafs, Bruins, Rangers, Black Hawks i Red Wings uznaje się za złoty wiek NHL. Chociaż więcej zespołów miało swoje siedziby w USA, to najlepsi zawodnicy pochodzili z Kanady. Wówczas kariery rozpoczynali tacy legendarni gracze, jak bracia Maurice i Henri Richard czy Gordie Howe. To m.in. te postaci odpowiadały za ustalanie kolejnych rekordów, z których część, jak 11 tytułów mistrzowskich Henri Richarda czy 1767 rozegranych spotkań Howe’a, pozostają niepobite do dziś. Mecze pomiędzy tymi drużynami wciąż uznaje się za klasyczne, zwłaszcza rywalizację Toronto Maple Leafs z Boston Bruins. W 1947 roku Puchar Stanleya stał się oficjalnym trofeum ligi.      

            W drugiej połowie lat 60. władze NHL, pod wpływem zmian w NFL i NBA, zmuszone były poszerzyć grono zespołów, by wytrzymać konkurencję pomiędzy dyscyplinami. Najpierw dodano sześć drużyn, a w latach 70. o następne dziesięć (jedną organizację rozwiązano po kilku latach nieustannych przenosin), z których część występowała wcześniej w mniej prestiżowych rozgrywkach. Dodane wtedy zespoły w przyszłości wielokrotnie sięgały po Puchar Stanleya. Z najważniejszych warto wymienić Edmonton Oilers i Pittsburgh Penguins, które pięciokrotnie wygrywały ligę, oraz New York Islanders, triumfatorów w latach 1980-1983. NHL poszerzano jeszcze wielokrotnie, z czego ostatnio w 2017 roku (Vegas Golden Knights). W 1974 roku ustalono także podział ligi na Konferencję Księcia Walii (obecnie Wschodnia) i Konferencję Clarence’a Campbella (Zachodnia). Każda składa się z dwóch dywizji, funkcjonujących w umownym regionie geograficznym.   

Wayne Gretzky po zdobyciu przez Edmonton Oilers Pucharu Stanleya, 1988r.

      
            Lata 80. okazały się czasem komercyjnego sukcesu hokeja. Wówczas gwiazdami gry zostali przedstawiciele młodego, widowiskowo grającego pokolenia, tacy jak Mark Messier, Luc Robitaille i przede wszystkim Wayne Gretzky. W 1993 roku wprowadzono obowiązujący do dziś system 82 meczy w sezonie zasadniczym. Obecnie każdy zespół rozgrywa co najmniej cztery mecze z rywalami wewnątrz swojej dywizji, trzy spotkania z pozostałymi ośmioma organizacjami własnej konferencji i dwa z piętnastoma drużynami z drugiej. Osiem najlepszych ekip rywalizuje ze sobą w trzyrundowej fazie pucharowej, w której od początku lat 40. obowiązuje zasada czterech zwycięstw. Zwycięzcom finału konferencji przysługuje tytuł jej mistrzów oraz prawo gry ze zwycięzcą drugiej konferencji o Puchar Stanleya.         

            Hokej jest jednym z najstarszych sportów w Ameryce Północnej, który od momentu założenia NHL uległ znacznej ewolucji i komercjalizacji, jednak pod względem popularności wciąż nie może równać się z koszykówką czy futbolem amerykańskim. Choć posiada wierną rzeszę fanów w Kanadzie, to wśród Amerykanów odsetek sympatyków jest o wiele mniejszy. Wystarczy wspomnieć, że Pro Bowl, czyli Mecz Gwiazd ligi NFL, który zwykle cieszy się najmniejszym zainteresowaniem ze wszystkich spotkań rozgrywek, przyciąga przed telewizory więcej widzów niż Puchar Stanleya. Pozostaje nam się zastanawiać, czy władze NHL wpadną na jakiś rewolucyjny pomysł odnośnie zwiększenia atrakcyjności widowisk, czy też hokej zawsze będzie najsłabszym graczem na amerykańskim podwórku.      

Jędrzej Rakoczy