Kanadyjska wielokulturowość

Kanada to państwo, którego system polityczny i społeczny przez wielu uważany jest za wzorcowy. Obecna polityka rządu w zakresie etniczności, migracji i szeroko pojętej kultury sięga czasów premiera Pierre’a Elliotta Trudeau. Encyklopedia PWN definiuje pojęcie wielokulturowości jako rodzaj systemu, panujący głównie w społeczeństwach rozwiniętych, wieloetnicznych, przede wszystkim imigranckich. Oznacza to model społeczny, gdzie społeczeństwo powinno cechować się występowaniem grup o różnym pochodzeniu i wyznających odmienne systemy normatywne. Za przykład posłużyć mogą[1] Stany Zjednoczone czy właśnie Kanada.

Według Daniela Hays’a, Przewodniczącego Senatu Kanady w latach 2001-2006, wielokulturowość polega na uczestnictwie mniejszości w kulturze całego narodu poprzez pielęgnowanie etnicznych zachowań związanych z tradycją czy językiem[2]. Uważam jednak, że niekiedy jest ona niestety przyczyną nierówności społecznych lub wykluczenia, ale generalnie wielokulturowość zdaje się być zjawiskiem pozytywnym, dającym wiele swobód   i praw mniejszościom, skutkując w zadowoleniu społeczeństwa z życia w danym kraju. Stanowi ona też pewnego rodzaju wyzwanie dla polityków. Kanada radzi sobie w tym aspekcie bardzo dobrze. Wielokulturowość jest tutaj unormowana prawnie, między innymi przez Kanadyjską Kartę Praw i Wolności, która będąc częścią Konstytucji zapewnia takie prawa jak wolność słowa czy wyznania, ale także gwarantuje zróżnicowanie kulturowe oraz poszanowanie praw do kultywowania swego języka, zapewniając również możliwość nauczania języków mniejszości w szkołach[3].

Państwo kanadyjskie zawdzięcza swoje powstanie właśnie imigrantom, którzy przybyli do Ameryki z Europy, przede wszystkim ze Zjednoczonego Królestwa oraz z Francji, i zakładali stałe osady na początku XVII wieku. To właśnie pojawienie się wymienionych narodowości stało się przyczyną do wprowadzenia w Kanadzie dwujęzyczności, która daje obywatelom możliwość porozumienia się w różnego rodzaju instytucjach w języku (przynajmniej) angielskim oraz francuskim. Później zaczęli docierać tam kolejni imigranci, którzy przynosili ze sobą swoje własne kultury.

Kolejne wieki, w których imigracja wciąż trwała, spowodowały wprowadzenie w 1971 roku polityki wielokulturowości, co sprawiło, że Kanada stała się pierwszym takim państwem na świecie. Jak pisze profesor Anna Reczyńska, "wielokulturowość sięga jednak wcześniejszych czasów, kształtowana przez relacje pomiędzy różnymi grupami etnicznymi".[4] Obecnie kraj zamieszkuje ponad dwieście takich grup, a imigranci lub ich dzieci stanowią 41% liczby ludności[5]. Owa polityka wielokulturowości ma na celu wspieranie grup kulturowych w utrzymywaniu i rozwijaniu ich tożsamości, wspieranie ich w uczestnictwie w społeczeństwie kanadyjskim, promocję wymiany twórczej pomiędzy wszystkimi grupami kulturowymi oraz pomoc dla imigrantów w nauce przynajmniej jednego z urzędowych języków kraju.

Powstała także Kanadyjska Ustawa o Wielokulturowości, która daje osobom różnego pochodzenia możliwość równego udziału w społeczeństwie. Do ludności rdzennych czy mniejszości etnicznych docierają media takie jak prasa, telewizja czy radio, często podając informacje i programy w językach etnicznych. Popularne są tak zwane community radio, które nadają dla małych społeczności i są właśnie przez ich członków organizowane i prowadzone[6]. 15%  z zawartości takich audycji musi być wypowiedziami słownymi, pochodzącymi z lokalnych społeczności. Jeśli zaś chodzi o muzykę, 5% z całości powinno zawierać mniej znane utwory lub gatunki, z czego 12% musi być kanadyjskie, a tylko niewielki odsetek to, zgodnie z restrykcjami, piosenki uznawane za „hity” na listach przebojów Billboard’a.

Jeśli chodzi o natives, czyli Indian, Metysów i Innuitów, w ostatnich dekadach XX wieku zostały zapoczątkowane procesy odzyskiwania przez nich pozycji w tym wieloetnicznym społeczeństwie.[7]

Z danych raportu urzędu statystycznego StatsCan na 2006 rok wynika, że na 31 milionów mieszkańców tego wielkopowierzchniowego państwa, tylko 10 milionów Kanadyjczyków określało swoje pochodzenie jako kanadyjskie[8]. Nieco więcej uważa się za osoby z Wysp Brytyjskich, również sporo – z Francji. 20 procent ludności urodziło się poza granicami swojego obecnego miejsca zamieszkania[9]. Warto również wspomnieć o tak zwanych visible minorities, których przedstawiciele stanowią około 16%[10]. Osoby te, według kanadyjskiego rządu to takie, które można rozpoznać wizualnie jako nie należące do tak zwanej rasy kaukaskiej (wg koncepcji typologii rasowej Hooton’a), z pominięciem ludności rdzennej. Do visible minorities zaliczyć można między innymi Chińczyków, którzy stanowią równocześnie największą grupę należącą do tej wyodrębnionej przez rząd mniejszości.

Wielokulturowość objawia się w różnych dziedzinach życia. Jednym z jej efektów jest struktura religijna, gdzie przeważająca część, bo około 67 procent społeczeństwa wyznaje religię chrześcijańską. Ponad 3 procent to wyznawcy islamu, hinduizmu czy buddyzmu, pochodzący głównie z Azji. Co ciekawe i wyjątkowe, prawie jedna piąta Kanadyjczyków nie identyfikuje się z żadną religią[11]. Dane te były aktualne na rok 2011, myślę, że w związku z imigracją z krajów nieeuropejskich, o której często możemy usłyszeć w mediach, wzrósł odsetek ludzi wyznających religię inną niż chrześcijańska. Wielokulturowość świetnie zaobserwować można w wielkich kanadyjskich metropoliach, takich jak Toronto, Montreal czy Vancouver. To właśnie tam osiedla się większość przybyszów.

            Kanadyjskie społeczeństwo, mimo, że zdecydowanie bardziej otwarte niż choćby społeczeństwo polskie, wciąż ma niekiedy problemy z wielokulturowością. Dzieli się na jej zwolenników i przeciwników, jednak ci drudzy wydają się mniej widoczni. Społeczeństwo Kanady coraz wyraźniej przypomina model wspólnoty politycznej niż narodowej.[12] Na pewno wiele w tej sprawie robi obecny premier, Justin Trudeau z Liberalnej Partii Kanady, który zyskał przychylność ludzi nie tylko w samej Kanadzie, a swoimi słowami, a co najważniejsze – działaniami, takimi jak przyjmowanie w obecnej sytuacji uchodźców, pokazuje, że wielokulturowe państwo to dobre rozwiązanie, którego Kanada powinna się trzymać i z którego powinna być dumna.

Zuzanna Żurowska

 

---

[1]Wielokulturowość, [w:] Encyklopedia Powszechna PWN, http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/wielokulturowosc;3995791.html [dostęp: 12.12.2016].

[2]Wielokulturowość w Kanadzie, "Gazeta Uniwersytecka UŚ", nr 7 (107), kwiecień 2003, http://gazeta.us.edu.pl/node/216721 [dostęp: 12.12.2016].

[3]Konstytucja Kanady, http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/kanada-c2-1.html [dostęp: 12.12.2016].

[4]A. Reczyńska, Early multicultural experiences on the Canadian prairies, [w:] Towards Critical Multiculturalism: Dialogues between/among Canadian diasporas, red. E. Bujanowska, M. Gabryś, T. Sikora, Kraków: PARA, 2011, s. 65.

[5]M. Gabryś, Społeczeństwo Kanady, http://www.iaisp.uj.edu.pl/documents/1479490/11527746/Spo%C5%82ecze%C5%84stwo%20Kanady%202014.pdf [dostęp: 12.12.2016].

[6]The National Campus and Community Radio Association, About C/C Radio, http://www.ncra.ca/about-cc-radio [dostęp: 12.12.2016].

[7]M. Kijewska-Trembecka, Kanada na przełomie XX i XXI wieku, Kraków: Księgarnia Akademicka, 2013, s.162.

[8]Population by selected ethnic origins, by province and territory, Statistics Canada, http://www.statcan.gc.ca/tables-tableaux/sum-som/l01/cst01/demo26a-eng.htm [dostęp: 12.12.2016].

[9]M. Kijewska-Trembecka, Kanada na przełomie XX i XXI wieku, s.167.

[10]Visible minority population, by province and territory, Statistics Canada, http://www.statcan.gc.ca/tables-tableaux/sum-som/l01/cst01/demo52a-eng.htm [dostęp: 12.12.2016].

[11]M. Kijewska-Trembecka, Kanada na przełomie XX i XXI wieku, s.171.

[12]Ibidem, s.162.